Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, 2 Temmuz'da onaylanarak yürürlüğe giren İklim Kanunu, Resmi Gazete'de yayımlandı. Bu yasa, ülkenin iklim değişikliğiyle mücadele anlayışını köklü bir biçimde değiştirmeyi hedefliyor. Kanunun temel hedefleri arasında yeşil büyüme vizyonu ile net sıfır emisyon hedefine ulaşmak yer alıyor. İklim Kanunu, sera gazı emisyonlarını azaltma, iklim değişikliğine uyum sağlama yöntemleri ve yasal çerçeveleri içeren kapsamlı bir düzenleme niteliği taşıyor.
İklim Değişikliğiyle Mücadelede Temel İlkeler
Yeni İklim Kanunu, iklim değişikliğiyle mücadelede bazı temel ilkeleri belirlemektedir. Bu ilkeler arasında “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)” ve “İklim adaleti” gibi kavramlar öne çıkıyor. Türkiye, bu kanun çerçevesinde iklim değişikliğiyle mücadelede ‘ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar’ ilkesine göre hareket edecektir. Böylece eşitlik, iklim adaleti ve şeffaflık gibi unsurların yangınlarına önem verilecektir. Ayrıca, ülkede tüm kamu ve özel sektör kuruluşlarının alınan tedbirlere uyum sağlaması gerekecektir.
Ulusal Katkı Beyanı ve Hedefler
İklim Kanunu, Türkiye'nin uluslararası iklim hedefleriyle paralel olarak özel kalkınma önceliklerini dikkate alacak bir Ulusal Katkı Beyanı oluşturulmasını öngörüyor. Bu bağlamda, net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için belirli tedbirlerin alınması gerekecek. Her yıl İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim uyumuyla ilgili faaliyetlerin izlenmesi sağlanacaktır. Bu süreç, kamu kurumlarının ve diğer paydaşların aktif katkısıyla yürütülecek bir sistem haline getirilecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı ve Görev Tanımı
İklim Değişikliği Başkanlığı, iklim değişikliğiyle ilgili müdahale ve düzenlemeleri yapmak, kurumlar arası koordinasyonu sağlamak ve karbon fiyatlandırmasına yönelik mekanizmaları oluşturma yetkisine sahiptir. Başkanlık, iklim değişikliğiyle mücadelede ulusal strateji ve eylem planlarını belirlemekte ve yürütmekte merkezi bir rol üstlenecektir. Kamu kurumları ve gerçek kişiler, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde çeşitli projeler geliştirecek ve uygulamalar gerçekleştirecektir. Ayrıca, Başkanlık, ihtiyaç duyduğu verileri ilgili kurumlardan temin etme hakkına sahiptir.
İklim Değişikliğiyle Mücadele Faaliyetleri
İklim Kanunu, sera gazı emisyonlarının azaltımını hedefleyen stratejik faaliyetleri belirlemektedir. Ulusal Katkı Beyanı kapsamında, sektörel bazda belirlenen emisyon azaltım hedefleri ile uyumlu çalışmalar gerçekleştirilmesi gerekecektir. Kamu ve özel sektör kuruluşları, iklim değişikliğiyle mücadele çerçevesinde mevcut görev ve sorumluluklarını gözden geçirecek, planlama araçlarını bu hedeflere ulaşmak amacıyla güncelleyerek çalışacaklardır.
Planlama ve Uygulama Süreci
Yürürlüğe giren İklim Kanunu'yla birlikte, her ilde bir İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulması öngörülmektedir. Bu kurul, yerel iklim değişikliği eylem planlarının hazırlanmasında ve uygulamasında kritik rol oynayacak. Yerel yönetimler, ilgili kamu kurumlarıyla işbirliği içinde planları oluşturacak ve bu süreçlerin izlenmesini sağlayacaklardır. Stratejik planlama araçları, iklim değişikliği ile mücadelede etkili bir yol haritası sunacak şekilde tasarlanacaktır.
Karbon Piyasası Mekanizması
Türkiye, İklim Kanunu çerçevesinde Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) oluşturmayı hedefliyor. Bu bağlamda, sera gazı emisyonlarını denetleme ve izleme süreçlerinin getirilmesi önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir. ETS kapsamına giren işletmeler, sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürütebilmek için gerekli izinleri alacak ve emisyon verilerini düzenli bir şekilde bildirecektir. Bu mekanizmanın işleyişi, Piyasa işletmecisi tarafından yönetilecek ve piyasada işlemler şeffaf bir biçimde gerçekleştirilecektir.
İdari Para Cezaları ve Yükümlülükler
İklim Kanunu, belirli yükümlülüklere uymayan kişiler ve kuruluşlar için idari para cezaları öngörmektedir. Bu cezaların miktarları, gerçekleştirilen fiillerin ağırlığına göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca, kanun kapsamındaki denetimler ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumlarında uygulanacak yaptırımlar, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenip sıkı bir şekilde takip edilecektir. Herhangi bir yükümlülüğe uymayan işletmeler, cezai yaptırımlara maruz kalacaklardır.
Sonuç ve Gelecek Vizyonu
İklim Kanunu, Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadelesine yönelik önemli bir adım olarak öne çıkmaktadır. Bu yasayla birlikte, sürdürülebilir bir çevre anlayışı benimseyerek yeşil dönüşüm sürecine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Uzun vadeli hedefler belirlenerek, toplumun her kesiminin bu mücadeleye dahil edilmesi sağlanacak ve iklim değişikliğiyle mücadelede başarılı bir yol alınacaktır.
