Bazı tehlikeli ve yüksek stresli mesleklere sahip olan çalışanlar, diğer meslek gruplarına kıyasla daha kısa bir süre içinde emekli olma hakkı elde ediyor. Bu durum "yıpranma payı" şeklinde tanımlanıyor. Ancak bu konuda yapılan emeklilik taleplerinde bazı hataların tespit edildiği belirtildi ve bu nedenle önlemler alınmaya başlandı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emeklilik ile ilgili olarak yeni bir düzenlemeye gitmeyi planlıyor.
Yıpranma Payındaki Değişiklikler
Buna göre, erken emeklilik imkanı sunan "yıpranma payı" ile ilgili kısıtlamalara gidilmesi bekleniyor. SGK bünyesinde bulunan "Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü" tarafından yapılan incelemeler sonucunda, söz konusu yıpranma payı sistemi üzerine daha detaylı çalışmalara başlandı. Mevcut durumda bu haktan yararlanabilen meslek grupları arasında madenciler, demir-çelik işçileri, askerler ve basın mensupları gibi birçok sektör temsilcisi bulunuyordu. Ancak yapılan değerlendirmelerde, bazı meslek gruplarının bu haktan yararlanma koşullarının sorgulanması gerektiği fikri ortaya çıktı.
Riske Maruz Olmayan İstihdamlar
Bununla birlikte, yıpranma payı kapsamında belirtilen mesleklerden bazı iş yerlerinin, işin gerekliliklerine maruz kalmayan meslek kodlarıyla SGK’ya bildirimde bulunduğu tespit edildi. Aşçı, çaycı, bekçi, danışman, hizmetli ve sekreter gibi meslek grupları, yıpranma payı avantajlarından yararlanırken, gerçekte bu süreçten etkilenmeyen meslekler arasında yer alıyor. Bu durum, düzenlemenin gerekliliğini artırarak, sistemdeki bazı usulsüzlüklerin önüne geçilmesi amacıyla harekete geçilmesine sebep oldu.
Kısıtlamalar ve Geçerlilik Tarihi
Milliyet gazetesinin haberine göre, SGK, yıpranma payı imkanı sağlayan meslek grupları arasında bir kısıtlama yapma kararı aldı. Kısıtlama kapsamına giren meslek kodlarına sahip iş yerleri tarafından SGK'ya yapılan hizmet bildirimleri engellenecek. Sisteme yapılan başvurularda ise işverenlere hata mesajları gönderileceği bildirildi. Bu yeni düzenlemenin, Nisan 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi planlanıyor.
Korunan Meslek Grupları
Düzenleme kapsamında, bazı meslek gruplarının yıpranma payı hakkı korunmaya devam edecek. Özellikle madencilik, demir-çelik işçilikleri, askerlik hizmetleri ve basın sektöründe görevli çalışanların avantajları devam edecek. Bu mesleklerin koşullarına göre, yıpranma payı süresi farklılık gösterebiliyor. Örneğin, bazı meslek grupları yıllık olarak 180 gün yıpranma payı sahibi olabiliyorken, başka meslekler ise 60 ila 90 gün arasında faydalanma süresine sahip olabiliyor. SGK'nın açıkladığı meslek gruplarına göre, 180 gün faydalananlar listesinde madencilik ve yeraltı işleri yer alırken, 90 gün yararlanacaklar arasında cıva üretimi, asit imalatı yapan atölyeler ve emniyet mensupları bulunuyor.
Faydalanma Süreleri
Yıpranma payından yararlanma sürelerine göre, hangi meslek gruplarının ne kadar süreyle bu haktan faydalandığı da belirlenmiş durumda. 180 gün olarak yıpranma payı hakkı tanınan meslekler arasında maden işçileri, radyoaktif işlerde çalışanlar, TBMM üyeleri ve Türk Silahlı Kuvvetleri personeli yer alıyor. 90 gün yararlanma süresine sahip meslekler arasında ise su altında çalışmayı gerektiren işler ile kurşun ve arsenik ile ilgili sektör çalışanları var. Ayrıca, 60 gün yararlanma süresi bulunan meslekler arasında ise hemşireler, diş hekimleri, doktorlar ve eczacılar gibi sağlık sektöründe görevli kişiler de bulunuyor. Bu düzenlemeler, çalışma alanlarındaki risk faktörlerinin daha sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesine olanak tanımayı hedefliyor.
