Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın denetimlerinde her yıl ortalama 5 bin yabancının kayıtdışı çalıştığı bilgisi dikkat çekici bir tablo oluşturuyor. Hükümet, kaçak iş gücü sorununa çözüm bulma amacıyla yeni cezai yaptırımlar getirdi.
Yeni Yönetmelik ile Cezalar Artacak
Geçtiğimiz hafta Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik ile artık kaçak yabancı işçi çalıştıran işverenler, deport işlemine ilişkin masrafları da karşılamakla yükümlü hale geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SGK müfettişleri ve sosyal güvenlik denetmenleri vasıtasıyla yaptıkları denetimlerde kaçak işçi tespit ettiklerinde durumu bakanlığa bildirecekler. İzinsiz yabancı işçi çalıştırıldığı saptandığında il müdürlükleri müeyyideleri devreye sokacak. Ülkesine geri gönderilecek olan yabancı işçi ve işvereni hakkında elde edilen bilgiler, il müdürlükleri tarafından ilgili kolluk birimlerine iletilecek.
Kaçak Çalışanlar ve İşverenlere Yönelik İdari Yaptırımlar
Kolluk kuvvetleri, yakalanan kaçak işçileri sınır dışı edilmek üzere il göç idarelerine teslim edecek. Yeni düzenleme ile daha önce Göç İdaresi Başkanlığı tarafından karşılanan geri gönderme masrafları, işveren veya işveren vekillerine yüklenmiş durumda. Buna göre, işverenlerin bu giderleri ödemek için bir ay süresi olacak. Aksi takdirde, yasal süreç devreye girecek ve ödemeler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecek. Yabancıların en fazla üç aylık idari gözetim sürelerinde ortaya çıkan masraflar da işverenlerden tahsil edilecek.
Sınır Dışı İşlemleri İçin Geçerli Masraflar
Yabancıların sınır dışı işlemleri, geri gönderme merkezlerinde yürütülmesi halinde, bu süreçte konaklama, dönüş masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamaları işverenin sorumluluğunda olacak. Geri gönderme merkezleri dışındaki işlemler için de aynı yükümlülük geçerlidir, bu sebeple işverenlerin dikkatli olmaları gerekiyor. Ayrıca, kaçak yabancının eşi ve çocukları varsa, onların masrafları da ödenen tutar kapsamına alınacak. Göç İdaresi Başkanlığı, işverenlere masrafların karşılanması için bir aylık süre tanıyacak, bu süre içinde ödemelerin yapılmaması durumunda ise yasal takip süreci başlayacak.
Yönetmelik Uygulama Tarihi ve Çalışma İzni İstatistikleri
Kaçak yabancı işçilerin masraflarının işverenler tarafından ödenmesine yönelik yönetmelik, 23 Ocak 2026 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 2024 Ocak-2025 Haziran döneminde yaptığı denetimlerde, toplam 165 bin 816 iş yeri kontrol edildi ve 31 bin 355 çalışanın kayıtsız olarak çalıştığı belirlendi. Özellikle 2011 yılında Suriye'den gelen göç, Türkiye’nin iş gücü alanında ciddi değişikliklere yol açtı. Sosyal Güvenlik Kurumu denetmenleri ise 2023 yılında belki de en yüksek sayıda kaçak yabancı işçi tespiti yaptı. Bu durum, gelecekte de aynı seviyelerde devam edecek gibi görünüyor.
Kaçak Çalıştırmanın Cezaları ve İstatistikler
2025 yılı itibarıyla çalışma izni bulunmayan yabancıları işleyen işverenlere her bir yabancı için 81 bin 143 TL ceza kesileceği duyuruldu. Tekrar eden durumlarda bu ceza, iki katına çıkacak. Ayrıca bağımlı veya bağımsız çalışan yabancılara yönelik ceza miktarları da belirlenmiş durumda. 2024 yılında 300 bin 852 yabancıya çalışma izni verilirken, İstanbul bu alanda 103 bin 25 kişi ile ilk sırada yer aldı. Antalya ve Mersin ise sırasıyla 35 bin 953 ve 30 bin 79 kişi ile takip etti.
