Yılın ilk beş ayında tavuk kesiminde ve tavuk eti üretiminde önemli artışlar kaydedildi. Kesilen tavuk sayısı yüzde 11, tavuk eti üretimi ise yüzde 14.1 oranında yükseldi. Geçen yıla paralel bir talep durumu ile karşılaşan beyaz et sanayisinin, 2024 yılına göre yüzde 15'in üzerinde üretim artışına gitmesi, piyasalarda olumsuz etkilere yol açtı.
Tüketim Talebindeki Düşüklük
Beyaz et üreticileri, geçmiş yıl içerisinde yaşanan ihracat yasaklarının kaybedilen pazarlara olumsuz yansıdığını vurgulayarak, mevcut fazla arzın beklenen talebi karşılayamadığına dikkat çekiyorlar. İç piyasada istenen ölçüde bir tüketim artışının olmaması da bu durumu derinleştiriyor. Orman yangınları ile birlikte uygulanan mangal yasakları gibi çeşitli etkenlerin de talebi sınırlandırdığı düşünülüyor. Bu nedenle üreticiler, yetiştirdikleri tavukları daha hızlı bir şekilde ve daha düşük fiyatlarla kesime yöneltiyorlar. Türkiye genelinde tavuk eti üretimi, bu yıl mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine nazaran yüzde 11.7 artarak 241 bin 782 ton seviyesine ulaştı.
Pazar Kaybı ve İhracat Kısıtlamaları
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, mayıs ayında 241 bin 782 ton tavuk eti üretilmiş olup, bu üretim yıllık bazda yüzde 11.7'lik bir artış göstermektedir. Ocak- mayıs döneminde ise kesilen tavuk sayısı yüzde 11 artarken, tavuk eti üretimi yüzde 14.1 oranında yükselmiştir. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, iç piyasadagüvenli görülmeyen beyaz et ürünlerinin yetersiz talep karşısında büyümesinin genel olarak ihracat odaklı olduğunu belirtmektedir. Kaplan, geçen yılki ihracat kısıtlamalarının etkisini hatırlatarak, kırmızı etteki fiyat artışının beyaz et talebine artışı da tetikleyebileceğini ifade ediyor.
Fiyatlar ve Ekonomik Durum
Fiyatların genel olarak 70 lira civarında seyrettiğini belirten Ege İhracatçı Birlikleri Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller Başkanı Bedri Girit, kesim alanlarında fiyatların 50-60 liraya kadar düştüğünü dile getiriyor. Birçok işletmenin zarar beyanında bulunduğunu vurgulayan Girit, ihracatın normal sezon ortalamasına göre yüzde 30 geride seyrettiğinin altını çiziyor. İç piyasada gelinen durumun sevindirici olduğunu belirten Girit, kırmızı etin fiyat artışının beyaz ete yönli talepleri artırdığına dikkat çekiyor. Orman yangınları gibi olaylar ise sektörde belirsizlik yaratıyor. Bu gibi durumlardan etkilenmeden, güvenilir bir tedarikçi olmaya çalışmak gerektiğinin altını çiziyor.
Fahiş Fiyat Denetimleri ve İhracat Kısıtlamaları
2023 yılındaki mayıs ayında kümes hayvancılığı ürünleri İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesi'ne dahil edildi. Bu güncellemeyle birlikte, spekülatif fiyat hareketleri ve kırmızı ette yaşanan fiyat artışları ile birlikte tavuk eti ihracatı, 1 Mayıs 2024 ile 31 Aralık 2024 tarihleri arasında aylık 10 bin ton olmak üzere toplamda 80 bin ton ile sınırlandırılmıştır. Bu dönemde firmaların önemli alıcılarını kaybettikleri, toparlanmanın ise en erken 2026 yılına kadar süreceği değerlendirilmektedir. Haksız fiyat şikayetleri üzerine başlatılan denetimlerde 16 üretici firmaya müfettişler tarafından gözden geçirme gerçekleştirilmiştir. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, tespit ettiği 8 firma hakkında ise idari para cezaları uygulatmıştır.
