Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yeni bir uygulama yönetmeliği olan ‘İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği’ni Resmi Gazete’de yayımladı. Bu düzenleme ile imar planı değişikliği yapacak olan kişiler, ortaya çıkan değer artışlarından elde edilecek kazancın yüzde 90’ını kamuya ödemekle yükümlü olacak.
İmar Planı Değişikliği ve Kamu Payı
Yönetmeliğin amacı, imar planı değişikliği sonucu değer artışı meydana gelen taşınmazlardan elde edilen kazançların önemli bir kısmının kamuya aktarılmasını sağlamak. Daha önceki yasal düzenlemelerle, imar değişikliği yapılan alanlarda kamunun hak ettiği payın alınması zorunlu hale getirildi. Bu yeni sistem, şehirlerin plansız büyümesini engellemeyi ve keyfi imar değişikliklerinin önüne geçmeyi hedefliyor. Sonuç olarak, oluşan değerin yüzde 90’ının kamuya aktarılması, yerel yönetimlerin bütçelerine katkı sağlaması ve kamu hizmetlerine daha fazla kaynak aktarması açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Ödeme Kolaylıkları ve İndirimler
Değer artış payının sadece arsa değerlerindeki artışa yönelik olması planlanırken, mülk sahiplerine de ödeme kolaylıkları sunuluyor. Bu çerçevede, peşin ödeme yapılması durumunda, mülk sahiplerine yüzde 10 indirim uygulanacak. Böylece, mülk sahipleri daha az maliyetle yükümlülüklerini yerine getirebilecekler. Ayrıca, taksitli ödeme seçeneği de sunulacak, bu da vatandaşların işlerini kolaylaştıracak bir uygulama olarak ortaya çıkıyor. Bu düzenleme, mülk sahiplerinin karşılaştığı ödeme güçlüklerini hafifleterek, daha hızlı bir şekilde yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamayı amaçlıyor.
Kamulaştırılamayan Taşınmazlar için Çözümler
Yeni düzenleme ile, daha önce kamulaştırılamayan özel mülkiyetteki taşınmazlar için de bir çözüm sunulmuş durumda. 2942 sayılı kamulaştırma kanununun ek-1 maddesine dahil olan arsalarda, kamu kurumlarının bu alanlara olan ihtiyaçlarının kalmadığı durumlarda, resmi kurum onayı alarak plan değişikliği yapılmasına olanak tanınıyor. Bu, mülk sahiplerinin üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ile birlikte, yerleşim alanlarındaki mağduriyetleri ortadan kaldırmayı hedefliyor. Böylece, mülk sahipleri, özel mülkiyet haklarını daha fazla güvence altına almış olacaklar. Bu tür düzenlemeler, toplumun genelinde sosyal huzurlu bir ortam yaratmayı da destekliyor.
Şehirlerin Planlı Gelişimi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yeni yönetmelikle şehirlerin planlı gelişimini sağlamak ve kamunun hak ettiği payı alarak toplumsal faydayı artırmayı amaçlıyor. İmar planı değişiklikleri sonucunda oluşan değer farkının büyük bölümünün kamu payı olarak alınması, şehirlerin sürdürülebilir bir şekilde büyümesine katkı sağlamayı hedefliyor. Bu sistemin uygulanması ile birlikte, toplumsal faydanın artırılması ve kamusal hizmetlerin iyileştirilmesi için gerekli kaynakların elde edilmesi mümkün hale geliyor. Özellikle büyükşehirler için belirlenen dağıtım oranlarının, yerel yönetimlerin bütçelerine etkisi büyük olacaktır.
Uygulama Süreci ve Değerlendirme
İmar planı değişikliği sonrası oluşacak değer artışının belirlenmesi süreci, maliklerin talepleri doğrultusunda en az iki değerleme kuruluşunun rapor hazırlaması ile başlayacak. Kıymet Takdir Komisyonu, bu raporlar üzerinden nihai değer artışını belirleyecek. Belirlenen değer artış payı, mülk sahiplerine tebliğ edilecek ve peşin ödemelerde indirim sağlanacak. Ayrıca, taksitli ödeme imkanı da mevcut olacak. Ancak, değer artışının tamamı ödenmeden mülklerin satışına, devirine veya yapı ruhsatı alınmasına izin verilmeyecek. Bu uygulama, yerel yönetimlerin ve kamu kurumlarının gelirlerini artırarak, hizmet sunumlarında önemli bir rol oynayacak.
Toplanan Payların Dağıtımı
Yönetmelik kapsamındaki uygulama sonucunda toplanan paylar, plan değişikliğinin yapıldığı yerlerin büyükşehir veya ilçe olup olmamasına göre farklı oranlarla dağıtılacak. Büyükşehir Belediyesine, ilgili ilçe belediyesine, dönüşüm projeleri özel hesabına ve genel bütçeye her biri için yüzde 25 oranında pay aktarılacak. Bu, plan değişikliklerinin yerel yönetimlere yapacağı katkıyı pekiştirirken, kamu hizmetlerinin güçlenmesi açısından da önem taşıyor. Bu sistem, yerel yönetimlerin mali açıdan daha sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olacak ve devam eden projelere olan finansman ihtiyacını karşılayacak şekilde yapılandırılacak.
İmar Planı Değişiklikleri için Şartlar
İmar planı değişiklikleri, planın ana kararlarını ve sosyal altyapı dengesini bozmadan, belirli ölçütler çerçevesinde yapılacak. Bu bağlamda, değişiklikler, oldukça büyük yüzölçümüne sahip geliştirilmiş imar adalarında, yerleşimin özelliklerine uygun olarak gerçekleştirilecek. Ayrıca, daha önce inşa edilmiş yapılar için yapılacak fonksiyon değişiklikleri, mevcut nüfusu ve yapı yoğunluğunu artırmadan gerçekleştirilebilecek. Böylece, değişikliklerin toplumda yarattığı olumsuz etkiler en aza indirilerek, şehirlerin gelişimi sürdürülebilir hale getirilecektir. Bu çerçevede uygulanacak olan kural ve düzenlemeler, toplumun genel çıkarları gözetilerek oluşturulmuş.
